آشنایی با انواع کلاس و مدل موتور سیکلت + شناخت ویژگی‌های هر کدام

شاید در قدیم به موتور سیکلت تنها به عنوان یک وسیله نقلیه موتوری دوچرخ نگاه می‌شود، ولی امروزه با بزرگ شدن بازار موتور شرکت‌های بزرگ با تشکیل کلاس بندی و تولید موتور در آن کلاس سعی دارند هر مشتری را با توجه به نیازش راضی نگه دارند. از اینرو کلاس بندی مدل های موتور سیکلت بر اساس نیاز موتور سوارن شکل گرفته است؛ در این مقاله به صورت کامل به تمام مدل های موتور سیکلت و ویژگی‌های اصلی هر کلاس برای شما توضیح می‌دهیم تا بتوانید بهترین کلاس را انتخاب کنید و با توجه به علایق‌تان یکی از مدل‌های آن را خریداری کنید.

موتور مسابقه‌ای (Sport Bike)

از مشخصه های این نوع موتورسیکلت سرعت، شتاب، قدرت ترمز گیری و قدرت مانور بالا می باشد به همین دلیل رانندگی با این وسیله نیا ز به هوش و سرعت عمل بالا دارد. دستگیره فرمان کوتاه با قابلیت گردش بسیار محدود (بین 10 تا 15 درجه!) ارتفاع زین بیشتر و طول کمتر موتورسیکلت نسبت به مدل کروزر و عقب بودن جاپایی باعث می‌شود که راکب قدری روی موتور خمیده شده و شکلی آیرو دینامیکی به خود می‌گیرد. ترمزها، لاستیک‌ها، سیستم انتقال نیرو و سیستم تعلیق موتورهای اسپرت بایک نیز عملکرد بسیار خوبی دارند.
موتورهای مخصوص مسابقه در انواع تک سرنشین (و به ندرت دو سرنشین) تولید می گردند. معمولا بر روی این نوع موتورها انجین‌هایی با حجم از 125 سی سی تا 1300 سی سی نصب شده و وزن تقریبی آنها نیز بین 125 کیلو گرم تا 235 کیلوگرم می‌باشد. سیستم انتقال نیرو این موتورها نیز در دو نوع زنجیری و شفت می‌باشد و جالب اینکه فاقد جک بغل یا وسط بوده وبرای پارک کردن آنها از خرک‌های مخصوص که در زیر چرخ عقب نصب می‌گردند استفاده می گردد.

بسته به اندازه موتورسیکلت و حجم انجین به کار رفته، این گروه به زیرگروههای زیر تقسیم می گردند

1. Small Capacity Sport Bikes :125- 400 Cc
2. Super Sport Bikes : 500-800 Cc
3. Super Bikes 800-1100 Cc
4. Sport Touring : 1100 -000

مدل‌های معروف کلاس اسپرت

• هایوبوسا
• یاماها R25
• کاوازاکی نینجا

در مقاله‌ای به معرفی بهترین موتور کلاس ریس کشور پرداخته‌ایم.

موتور استاندارد یا شهری (Naked Bike, City Bike)

مدلی ساده و پایه برای استفاده در شهرها بوده و مشخصه آنها کاربری راحت، کارایی خوب و آرگونومی مناسب است و دیگر مانند موتور سیکلت‌های مسابقه ای داشتن بدنه آیرودینامیکی و سبک و همچنین قرار گرفتن راکب به صورت خمیده به طرف جلو ملاک نمی‌باشد. ساخت و استفاده از این نوع موتورسیکلت ها از دهه 70 میلادی رواج پیدا کرد و در اوایل دهه 80 در اروپا به اوج خود رسید. موتور سیکلت های شهری از نظر قیمت معمولاً در کلاس اقتصادی بوده و عموم مردم قدرت خرید آنها را دارند . یکی از موفق‌ترین مدل‌های موتورها در این کلاس که در کشور ما محبوبیت بسیاری یافت مدل هوندا125 سی جی می‌باشد 🙂

مدل‌های معروف کلاس شهری

• تی وی اس اچ ال ایکس 150
• آپاچی 200
• کی تی ام دوک

موتور کروزر یا تفریحی (Cruiser)

این موتورسیکلت ها دارای فاصله بین دوچرخ زیاد و ارتفاع زین کم و دستگیره بلند می‌باشند. پاهای راکب  معمولا جلوتر از بدنش بوده و دست‌ها برای گرفتن دستگیره‌ها بالا آمده و راکب معمولاً با کمری قائم بر روی آن قرار می‌گیرد و به همین دلیل طی مسافت‌های زیاد برای آنها خسته‌کننده نمی‌باشد.

قابلیت دیگر این نوع موتور سیکلت‌های تفریحی فضای کافی جهت نصب تجهیزات جانبی اضافی و آسایش راکب می باشد. موتورهای کروز دارای انجین‌های 250 سی سی به بالا و با وزن تقریبی بین 135 کیلو گرم تا 360 کیلو گرم می باشند. سیستم انتقال نیرو آن‌ها در سه نوع زنجیری، تسمه و شفت می‌باشد . نوعی دیگر از موتور سیکلت نیز در این زیر گروه وجود دارد که به چاپر Chopper معروف است و مشخصه بارز آن فاصله زیاد چرخ ها از هم است.

مدل‌های معروف کلاس کروز

• هارلی داویدسون فت بوی
• باجاج اونجرز
• کویر C2

موتور مسافرتی (Touring)

شاید بتوان گفت که این نوع موتورسیکلت ترکیبی است از موتور مسابقه ای و  کروزر به این معنی که عملکرد سرعت و راحتی و قدرت زیاد را یکجا دارا می‌باشند.

اگر قصد مسافرت در مسیرهای طولانی چند صد کیلومتر و حتی بیشتر از هزار کیلومتر در نظر باشد استفاده از این نوع موتورسیکلت ها مناسب می باشد.
زین پهن و راحت، وجود شیشه جلو جهت جلوگیری از برخورد باد در سرعت زیاد به راننده، وجود محفظه‌هایی برای جاسازی مناسب وسایل مسافرت، تجهیزاتی نظیر رادیو پخش و غیره شرایط بسیار مناسبی را در مسیرهای طولانی فراهم می‌کنند بطوریکه موتورهای تورینگ بهترین وسیله برای سفرهای توریستی هستند. تنها مشکل این نوع موتور سیکلت ها وزن زیاد نسبت به سایر مدل‌ها می باشد تقریبا 360 کیلوگرم و به همین دلیل رانندگی با آنها نیاز به قدرت بدنی بیشتری دارد.

انجین های استفاده شده در این موتور سیکلت ها بین 750 سی سی تا 1600 سی سی می‌باشد البته معمولاً در نوع Sport آنها از انجین کوچک‌تری استفاده می‌کنند ولی موتورهای صرفاً مسافرتی دارای حد قل انجین 1100 سی‌سی می‌باشند، به همین دلیل بسیار به ندرت این موتورها را در ایران می‌توانیم مشاهده کنیم.

مدل‌های معروف کلاس مسافرتی

• بنلی تی آر کی
• سی اف موتور 650GT
• هوندا گلد وینگ

موتور فرا جاده ای (Off Road Motorcycle)

همانطور که از نامشان پیداست استفاده آنها در خارج از جاده‌های هموار و آسفالته بوده با اهداف گوناگون طراحی و ساخته می‌گردند. کاربرد اصلی موتور اف رود در مکان‌های برون شهری یعنی جاده‌های کویری، بیابان‌ها و مسیرهای پوشیده از درخت که مشخصه اصلی این مسیرها پستی و بلندی، ناهمواری، باتلاق و لجنزار، صخره و تپه های فراوان است می‌باشد. البته این گروه خود نیز به چهار زیر گروه تقسیم می شوند:

1. کراس (Motocross)
2. دو منظوره (Dual Purpose Or Endura)
3. رالی (Rally Bikes)
4. تریال (Trail Bikes)

در ادامه به توضیح مختصر در خصوص هر کدام می پردازیم:

موتور کراس

در زمان‌هایی که نیاز به انجام پرش‌های بلند از تپه‌ها و انجام حرکات نمایشی باشد از کراس استفاده می‌گردد. این موتورسیکلت‌ها مخصوص بیابان‌ها و تپه‌ها بوده و صرفا جهت این نوع کاربری طراحی شده‌اند به همین جهت تجهیزات مورد نیاز جهت تردد در سطح شهر را نداشته و حتی در بعضی از این مدلها سیستم روشنایی نیز وجود ندارد! در این نوع موتورها ارتفاع زین نسبت به انواع درون شهری بیشتر بوده و در بعضی از مدلها به 95 سانتیمتر می‌رسد این ارتفاع مناسب باعث می شود راکب موتور به وضعیت اطراف خود مسلط بوده و دید بهتری داشته باشد.

سایر مشخصات و خصوصیات موتور کراس عبارتند از: سیستم تعلیق و فنر بندی پیشرفته و گران قیمت. کوچک بودن مخزن سوخت. عدم وجود تجهیزاتی مانند کیلومترشمار، بوق، راهنما و… معمولاً از موتورهای دو یا چهار زمانه با حجم 125 تا 500 سی سی در آنها استفاده می شود. برای حمل نقل آنها در درون شهر حتماً می‌بایست از وسایل نقلیه استفاده نمود.

مدل‌های معروف کلاس کراس

• KTM 250 SX-F
• یاماها YZ125
• هوندا CRF450R

موتور دو منظوره یا دوزمانه

در موتور سیکلت های دوزمانه از لاستیک‌های مناسب برای تردد در جاده های آسفالته و یا سنگ فرش و همچنین راههای ناهموار استفاده شده و بر خلاف موتور کراس دارای سیستم روشنایی (چراغ عقب و جلو و راهنما ) و حجم بیشتر مخزن سوخت و انجین چهار زمانه و سایر تجهیزاتی که برای تردد در سطح شهر نیاز است می باشند لذا از آنها می توان هم در شهر و هم برای طی مسافتهای طولانی در بیابانها و جنگلها استفاده نمود.

مدل‌های معروف کلاس دومنظوره

•  فلات ۲۵۰ سی‌سی
• کویر رادیسون T2
• پیشرو ۲۵۰ GOLD

موتور رالی

برای طی مسافتهای خیلی طولانی (مسابقات رالی ) بر روی جاده های هموار و یا بیابانهای ناهموار استفاده می گردند . ظرفیت مخزن سوخت آنها بسیار زیاد بوده و دارای کلیه تجهیزات لازم جانبی مانند سیستم روشنایی، کیلومتر شمار، بوق و در مواردی قطب نما ن یز هستند . از موتورهای پرقدرت دو یا چهار زمانه با حجم از 450 تا 600 سی سی در آنها استفاده می گردد.

مدل‌های معروف کلاس کراس

• KTM 250 SX-F
• یاماها YZ125
• هوندا CRF450R

موتور تریل

اين کلاس از موتور سيکلت را بايد وسيله‌اي براي رقابت بين موتورسوار و موتورسيکلت بر سر حفظ تعادل در عين سرعت ناميد. تريال، تست مهارت و دقت در سرعت است. اولويت  در ویژگی موتور تریل را مي‌توان وزن بسيار پايين موتور و قدرت قابل دسترس درلحظه‌ي نياز و پاسخ سريع دريچه گاز به فرمان راکب دانست .

ویژگی ديگر اين که  موتور سوار  براي حفظ و تعادل بهتر و بالاتر به صورت ايستاده آن را هدايت مي‌کند. مخزن سوخت دراين کلاس بسيار کوچک و محدود طراحي شده است .

از موتورهای تریل فقط برای انجام حرکات نمایشی که نیاز به مهارت در حفظ تعادل و عبور از موانع بلند دارند استفاده شده ولی نیازی به دستیابی به سرعت‌های بالا و طی مسافتهای زیاد در آنها نیست و همچنین تردد آنها در جاهایی غیر از پیست مسابقات ممنوع است. همانند موتور کراس نیز فاقد تجهیزاتی مانند کیلومتر شمار، بوق، راهنما و … بوده و ارتفاع دیواره لاستیک عقب آنها نیز بیشتر از جلو است. از آنجا که وزن کم با قدرت بالا پارامتری مهم در این موتورسیکلت می‌باشد معمولاً از انجین‌های دو زمانه با حجم 125 تا 3000 سی سی در آنها استفاده می‌شود.

مدل‌های معروف کلاس تریل

•  هوندا CRF250RX
• یاماها YZ250FX
• کی تی ام 250XCF

موتور اسکوتر (Scooter)

اسکوترها گروهی از موتورسیکلت‌ها هستند که برای استفاده در جاده‌های صاف و آسفالته طراحی و تولید می‌گردند. انجین آنها معمولا نزدیک چرخ عقب و بر روی اهرم‌های سیستم تعلیق قرار دارد و در هنگام حرکت موتور بر روی دست اندازها و موانع با چرخ آن بالا و پائین می‌رود. سیستم انتقال قدرت اتوماتیک، انجین‌هایی با حجم معمولا زیر 200 سی‌سی (البته در مواردی تا حجم 650 سی سی) و وجود کفی یا سکو برای قرار گرفتن پاهای راکب بر روی آنها از مشخصات اسکوترها می‌باشد. البته بارزترین مشخصه این موتورها چرخ‌های کوچک (قطر کمتر از 14 اینچ) و بدنه اسپرت و فانتزی و سهولت رانندگی با آن‌ها می‌باشد. در کشورهای اروپایی حاشیه دریای مدیترانه خصوصا ایتالیا اسکوترها بین خانم ها و جوانان محبوبیت بسیاز زیادی دارد.

معمولا سیستم ترمز جلو دیسکی و عقب از نوع کاسه‌ای است که هر دو با اهرم دستی کنترل میشوند که این امر باعث سهولت رانندگی است(اما مثلا در موتورسیکلت وسپا اینطور نیست).  معمولاً مجهز به نمایشگرهای سرعت، مقدار کیلومتر طی شده، مقدار بنزین، مقدار روغن موتور، نور بالا و پایین و چراغ‌های راهنمای موتور و بعضاً چرخ زاپاس می‌باشند.  در زیر صندلی موتورهای اسکوتر و یا در قسمت بالایی چرخ جلو محلی برای قرار گیری کلاه ایمنی راکب و یا سایر اشیاء در نظر گرفته شده. مجهز به شاسی جهت استحکام، موتور و بدنه های آیرودینامیک از جنس پلاستیک یا ورق فولاد می‌باشند.

مدل‌های معروف کلاس اسکوتر

• تی وی اس وگو
• بنلی ستا
• هوندا کلیک

موتور کافه ریسر (Cafe Racer)

موتورهای کافه ریسر حالتی کلاسیک دارند و از مهم‌ترین ویژگی آنان می‌توان به فرورفتگی زین راکب اشاره کرد! این طراحی به این دلیل شکل گرفته که موتور سوار بتوانید کاملاً روی باک خم شود و هوا راحت‌تر شکافته شود تا سرعت موتور بالا برود. همچنین علت نام‌گذاری این کلاس به دلیل آن بوده که موتور سواران حرفه‌ای بعد از مسابقات با موتور‌هایشان به کافه می‌رفتند و به مرور به کافه ریسرها معروف شدند و این نام به این موتور سیکلت‌ها نیز انتقال یافت. امروزه کمتر می‌توان از این موتورها را یافت اما همچنان غلاقه‌مندانی زیادی دارند و قیمت آنان نیز بسیار بالا است و به عنوان یک موتور لاکچری از آنان یاد می‌شود.

مدل‌های معروف کلاس کافه ریسر

• هوندا cbx750 cc
• BMW R80
• Aquila 250cc

موتور گازی (Moped)

موتور سیکلت‌های گازی در اصل ترکیبی از دوچرخه و موتور بنزینی هستند که نیروی خود را از یک انجین کوچک دوزمانه با حداکثر حجم 500 سی‌سی گرفته و معمولاً برای تقویت نیرو موتور نیز می‌توان از پدال‌هایی همانند دوچرخه در آن استفاده نمود. این نوع موتورها بدون گیربکس بوده یعنی سیستم انتقال نیروی آنها بدون دنده و یا از نوع دور متغیر می باشد و با گاز و دور موتور و از طریق دو عدد پولی بر روی خروجی انجین و چرخ عقب که توسط تسمه ارتباط دارند سرعت موتورسیکلت افزایش می یابد.

با توجه به مشخصات گفته شده کاربری درون شهری داشته و صرفاً برای مسافت‌های کوتاه مناسب می باشند. در بسیاری از کشورها راندن موتور گازی احتیاجی به گواهینامه نداشته و همچنین به دلیل ارزان قیمت بودن، آنها در بین نوجوانان دارای محبوبیت فراوان هستند. در اواخر دهه 70 و اوایل دهه 80 میلادی استفاده از موتورگازی ها در ایالات متحده آمریکا بسیار رواج داشت اما از اواسط دهه 80 به تدریج از محبوبیت آنها کاسته شد.

مدل‌های معروف کلاس گازی

• وسپا GTS300
• هوندا SH350i
• پیاجیئو Medley

موتور مینی (Mini Bikes)

موتور سیکلت‌های مینی با داشتن چرخ های کوچک، فاصله بین دو چرخ کم، ارتفاع کم زین و انجین های معمولاً دوزمانه با حجم کم، صرفا کاربرد درون شهری و برای محدوده سنی نوجوانان داشته و جنبه آموزشی وتفریحی دارند ، معمولا بدون سیستم روشنایی، بدون استارت برقی و سایر تجهیزات اضافی بوده و برای استفاده از آنها نیازی به گواهینامه و پلاک گذاری نبوده و مجاز به حرکت در جاده‌ها و بزگراه‌ها نیستند.

مدل‌های معروف کلاس مینی

• تمام موتورهای کوچکی که صدای زیادی دارند در کوچه‌ها می‌بینید.

موتور همه جا رو (A.T.V)

معنای نام این موتورسیکلت همه جا رو است یعنی خودرویی که میتواند در آب و زمینهای ناهموار و سنگلاخ حرکت کند. این نوع موتورها با توجه به نحوه طراحی و شکل ظاهری و فنر بندی خاصی که دارند توانایی حرکت در مناطق کوهستانی و جنگلی و صحراها و یا ساحل دریا را داشته و از آنها می‌توان در قالب وسایل نقلیه کوچک جهت حمل و نقل لوازم و ابزار کار استفاده نمود.

ATV در واقع طرحی مابین موتور سیکلت و خودرو است که از هرکدام مزایایی را به ارث برده. مثلا به دلیل شکل ظاهری طراحی، لاستیک‌های قطور و پهن، بدنه با ارتفاع بالاتر از سطح چرخ‌ها و کوچک بودن مزیت‌هایی بر خودرو داشته و در مسیرهای مختلف (تپه، سنگلاخ، رودخانه) می تواند تردد کند و از طرفی با وجود چهار چرخ و نشیمنگاه مناسب  نسبت به موتورهای دیگر پایدارتر و ایمن‌تر می‌باشد، ولی قدرت مانور آن کمتر از موتورسیکلت است. این نوع خودرو در مدل چهار چرخ و سه چرخ با به کار گیری انجین‌های مختلف از 50 سی سی تا 650 سی‌سی و با وزن تقریبی بین 100 کیلو گرم تا 310 کیلو گرم ساخته می شوند.

مدل‌های معروف کلاس ATV

• Textron Alterra VLX 700
• هوندا Fourtax Foreman 4×4
• سوزوکی Kind Quad 750

کلام آخر

همانطور که دیدید ما تقریباً 10 طبقه بندی و کلاس برای موتور سیکلت‌ها داریم اما باید توجه کنید این نوع‌های معرفی شده در این مقاله تقریباً موتورهایی هستند که خرید و فروش آن در جامعه رواج دارد. مثلا می‌توان به موتور سیکلت‌های درگ نیز اشاره کرد اما چون بازار و مدل‌های آن بسیار محدود است در این مقاله نیاورده شده است.

بیشتر از 70% موتورهایی که در خیابان می‌بینیم معمولا یا شهری هستند یا اسکوتر و مابغی دو زمانه هستند، اما شما با توجه به نیاز خود می‌توانید به کلاس‌های دیگر نیز نگاهی بیاندازید اما توجه کنید بازار خرید و فروش آنان بجز چند مدل معروف درذ هر کلاس بسیار ضعیف است و به نوعی صاحب اول و آخر آن موتور سیکلت خودتان هستید.

سوالات متداول

دسته بندی موتور سیکلت ها به چه صورت است؟ در حالت کلی طبقه یا دسته بندی موتور بر پایه طراحی آن است که 10 نوع می‌شود.

بهترین کلاس موتور کدام است؟ پاسخ به این سوال کاملاً بی جواب است! یعنی هرکس با توجهبه نیاز خود از موتور باید بین کلا س‌ها یکی را برگذیند ولی عموم مردم علاقه به خرید موتورهای استاندارد و اسکوتر دارند.

منبع: نویسنده اصلی این مطلب جناب حمید حساس است و با کمی تغییر در راسته کاربردی‌تر شدن در سایت جیتی موتور بارگذاری شده است.